Có ba vấn đề dẫn tới bài viết “Đặt mục tiêu dựa theo quá trình” này, đầu tiên là tớ sắp tốt nghiệp và nhận thấy việc dùng quỹ thời gian còn lại của đời mình sẽ hoàn toàn do mình quyết định, thứ hai là câu nói của ba tớ cứ văng vẳng trong đầu: “bản chất của cuộc sống chính là trải nghiệm”, cuối cùng là cũng vì tớ sắp tốt nghiệp, tớ nghe được rất nhiều câu hỏi: “mục tiêu sắp tới của em là gì?”
Phải làm rõ ba chuyện này thôi.
Đích đến, quan trọng hay không?
Có, đôi lúc, ví dụ như cú sút dứt điểm sẽ quyết định chuyện cả đội bóng sẽ được đi tiếp hay ra về.
Không, đôi lúc, vì quá trinh ta hướng đến đích mới làm nên cuộc sống của chúng ta. Cuộc sống không gói gọn trong những giây phút quyết định, mà nó trải dài từ ngày đầu ta có ý nghĩ về việc làm gì đó, bắt tay vào làm nó, thử sai và nhận về kết quả. Cuộc sống quá dài và quá nhiều trải nghiệm.
Có lẽ câu trả lời của tớ sẽ là kết quả có quan trọng, nhưng nó không quan trọng đến thế.
Cái gì quan trọng?
Có những điểm đến đòi hỏi chúng ta nỗ lực nhiều hơn 90 phút ra sân, chúng có thể kéo dài nhiều tuần nhiều tháng nhiều năm. Vì thế đối với tớ hiện tại, có một thứ khác bắt đầu trở nên quan trọng hơn là: Quá trình theo đuổi mục tiêu.
Gần đây tớ bắt đầu đọc quyển Flow, và một khái niệm lớn nhất trong sách là khái niệm Dòng chảy – Chúng ta tìm kiếm được hạnh phúc và sự thỏa mãn thật sự khi hoàn toàn chìm đắm vào một công việc trong hiện tại. Quá trình nỗ lực đem đến thậm chí nhiều hạnh phúc hơn so với khoảnh khắc đạt được thành quả mà chúng ta hằng mong muốn. Theo tớ hiểu thì thành quả chỉ đến như một thứ phụ phẩm, cái mà chúng ta nên hướng đến cho mình là những khoảnh khắc chìm đắm hạnh phúc trong công việc kia.
Và nếu kết luận từ 25 năm nghiên cứu của tác giả Mihaly Csikszentmihalyi là đúng hay chí ít là đúng một phần, thì chúng ta cũng đã có lý do để chú tâm hơn vào việc lựa chọn quá trình theo đuổi mục tiêu thay vì chỉ chăm chăm lựa chọn đích đến cuối cùng rồi. Hay cũng như ba tớ nói, bản chất của cuộc sống là trải nghiệm mà.
Vậy thì, câu hỏi “mục tiêu sắp tới của em là gì” không phải là vô nghĩa. Nhưng để trả lời được nó, tớ nghĩ mình phải trả lời được một câu hỏi quan trọng hơn: “sắp tới em muốn trải nghiệm gì?”
Sắp tới em muốn trải nghiệm gì?
Từ đây, lại có một vấn đề khác nảy sinh. Để biết mình muốn trải nghiệm gì và trải nghiệm nó trọn vẹn nhất có thể, chúng ta phải hiểu bản thân. Là hiểu mình mạnh ở đâu yếu chỗ nào, hiểu mình có ham muốn gì, cam kết lâu dài được với những giá trị gì, tại sao lại thích cái này, tại sao vì sao lại ghét cái kia, do đâu lại có hành động đó… Rất lắm chuyện.
Dẫu vậy thì tớ cũng đã dành nhiều thời gian để suy nghĩ, ghi chép lại để hiểu bản thân hơn và nhận thấy mình đang càng ngày càng làm tốt chuyện đó. Sau một thời gian, tớ đã đăng được một bài viết về chuyện làm sao để hiểu mình, cậu có thể đọc Ở ĐÂY. Trong đó tớ đã ghi chép lại để chúng ta cùng tham khảo một số câu hỏi mở đầu cho việc tự tìm hiểu bản thân.
Điều đặc biệt là câu hỏi này sẽ không bao giờ đi đến hồi kết, vì bản thân chúng ta luôn thay đổi mỗi ngày. Tìm hiểu bản thân là một hành trình dài, dài đến mức người ta thường ví cuộc sống chính là hành trình tìm hiểu bản thân. Đối với tớ thì nó dài, nhưng cũng rất thú vị. Tớ còn có một nguyên tắc là tìm hiểu để biết về bản thân, nhưng không bao giờ gắn cho mình một cái nhãn cố định nào cả (tớ muốn biết nguyên nhân chứ không muốn tự bày ra trước kết quả).
Song, dù việc hiểu bản thân là không dễ, chúng ta không thể hiểu hết tất tần tật về mình nhưng vẫn có thể nắm bắt được tương đối. Càng đào sâu về mình được bao nhiêu, chúng ta sẽ càng trả lời được chi tiết bấy nhiêu cho câu hỏi chúng ta muốn có trải nghiệm gì.
Kết hợp lại…
Như câu nói vui mà nhiều người hay nói: Người lớn thì không chọn, người lớn lấy cả hai =)))
Khi nghĩ về tương lai và nghĩ xem mình nên dùng quỹ thời gian còn lại trong đời thế nào, tớ muốn mình vừa có thành quả tốt, vừa có cả quá trình tốt đẹp. Chúng ta hoàn toàn có thể có cả hai, tại sao không?
Do đó
Tớ nghĩ từ đây mình nên đặt câu hỏi theo cách khác.
Thay vì tự hỏi:
- “Mình có thích điểm đến đó hay không?”
Tớ sẽ hỏi:
- “Mình muốn có thêm trải nghiệm gì? Mục tiêu nào sẽ cho mình trải nghiệm đó?”
Nếu câu trả lời cho tớ thấy viễn cảnh tương lai tốt đẹp, vừa có trải nghiệm vừa có thành quả thì tớ sẽ chính thức chấp nhận và nghiêm túc chịu trách nhiệm với mục tiêu đó.
Như vậy, ba vấn đề mà tớ nêu ở đầu bài sẽ được giải quyết một cách hòa hợp. Quỹ thời gian tự do sau khi tốt nghiệp sẽ được tớ sử dụng thật cẩn thận, tớ sẽ quyết định sao cho đảm bảo hành trình này vừa đầy ắp trải nghiệm vui vừa có những cột mốc thành tựu đáng nhớ.
“The best moments in our lives are not the passive, receptive, relaxing times…the best moments usually occur when a person’s body or mind is stretched to it’s limited in voluntary effort to accomplish something difficult and worthwhile” – Mihaly Csikszentmihalyi
Tóm lại
Bởi vì đã quá rõ ràng, đôi khi chúng ta có năng lực để làm điều đó, nhưng con đường đó không phải cái mà ta yêu thích. Và vì cái vui nhất chính là thời gian 1 tiếng 2 tiếng 3 tiếng làm thứ đó liên tục mỗi ngày, chứ không chỉ là khoảnh khắc đạt được thành quả sau nhiều năm, thế nên… sắp tới cậu muốn trải nghiệm điều gì? Cậu sẽ cam kết với nó chứ?